ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΜΠΑΣΟΥ

Επειδή από την εφηβεία μου ήμουν οπαδός των ήρεμων δυνάμεων, των σιωπηλών αλλά επιβλητικών παρουσιών και της D’ Arcy των Smashing Pumpkins , αποφάσισα στην κρίσιμη ηλικία των 27 να κάνω μαθήματα ηλεκτρικού μπάσου. Επειδή δεν έχω λεφτά για ξόδεμα αλλά και την παραμικρή ιδέα αν δέχονται άτομα της ηλικίας μου στα ωδεία της χώρας, απευθύνθηκα προς αυτό το σκοπό στον αγαπημένο μου, ο οποίος είναι άνθρωπος με βαθιά μουσική παιδεία, ιώβειο υπομονή και μια καλή κουβέντα στην πιο δύσκολη στιγμή. Ξεκίνησα, λοιπόν, τα μαθήματα μπάσου ένα Σάββατο απόγευμα, πριν από μερικές εβδομάδες.

Το να μάθει κανείς να παίζει μπάσο είναι πάρα πολύ εύκολο. Δεν χρειάζεται τίποτα παραπάνω από την απλή δεξιοτεχνία του να σηκώνεις ένα αντικείμενο 4-5 κιλών (μπορείς να το κρεμάσεις με ένα δερμάτινο λουρί από τον ώμο σου ή να το ισορροπήσεις πάνω στα πόδια σου, αν είσαι τεμπέλης) και συγχρόνως να απασχολείς τα δάχτυλα των δύο χεριών σε διαφορετικές κινήσεις. Ενώ, δηλαδή, ο δείκτης του δεξιού σου χεριού ασχολείται με τις χορδές εκτελώντας κάθετες κινήσεις, ΟΛΑ τα δάχτυλα του αριστερού πρέπει με εξαιρετική σβελτάδα να τρέχουν οριζόντια πάνω στο μπράτσο του οργάνου ζουπώντας, χαϊδεύοντας, τρίζοντας τις χορδές προκειμένου να πετύχουν τις απαιτούμενες νότες. Καλό είναι, επίσης, στο ενδιάμεσο, τα δάχτυλα του δεξιού χεριού να σταματούν απαλά απαλά τη χορδή που έπαιξες τελευταία, προκειμένου να μην ακούγεται ο απόηχος ενός ΝΤΟ την ώρα που εσύ παλεύεις να πετύχεις το ΛΑ. Την ίδια στιγμή, τα μάτια σου διαβάζουν τρέχοντας την παρτιτούρα που έχεις απέναντί σου και πρέπει να είναι σε θέση με τρομερή ταχύτητα να αναγνωρίζουν τι ακριβώς σημαίνει κάθε σημαδάκι πάνω στο πεντάγραμμο: Για τους αδαείς, κάθε φθόγγος που γράφεται πάνω στο πεντάγραμμο δίνει τις ακόλουθες πληροφορίες: α) για ποια νότα ακριβώς πρόκειταιβ) το τονικό της ύψος γ) τη διάρκειά της δ) με ποιο δάχτυλο πρέπει να παιχτεί ε) το νούμερο του παπουτσιού του συνθέτη (αυτή την πληροφορία δεν μου έμαθε ο δάσκαλος ακόμα να την αναγνωρίζω, αλλά είμαι σίγουρη ότι μου την κρατάει για όταν θα είμαι πραγματικά καλή). Κι επειδή το να απασχολείς τον ώμο, τα δύο χέρια, τα μάτια και τον εγκέφαλο συγχρόνως είναι κάτι πολύ απλό, το οποίο μπορεί να κάνει και η γιαγιά μου που είναι 96 χρόνων, προσέθεσαν οι καλοί άνθρωποι που εφηύραν και τα μεσαιωνικά βασανιστήρια της Ιεράς Εξέτασης τον κανόνα ότι όταν παίζεις μπάσο πρέπει να χτυπάς το πόδι σου ρυθμικά πάνω κάτω, όπως έκανε ο Σταμάτης Γαρδέλης όταν περίμενε τη γκομενίτσα στη στάση του λεωφορείου με τα γουόκμαν στα αυτιά και ήθελε να δείχνει άνετος.

Εξίσου απλό επίσης είναι να καταλάβεις τη γλώσσα που μιλάει ο δάσκαλος, ένας μουσικός ο οποίος έχει συνηθίσει να μιλάει με μουσικούς από τότε που ήταν έφηβος και πήγαινε στο ωδείο, και πιστεύει ακράδαντα ότι όσα λέει γίνονται αντιληπτά και από το μέσο άσχετο συνάνθρωπο. Σου λέει, για παράδειγμα: « Και τώρα με το δύο στο δεύτερο τάστο δώσε μου τρία τέταρτα.» Αν δεν έχεις καταλάβει τι εννοεί είσαι βλάκας, άξιος της μοίρας σου και καλά θα κάνεις να τα παρατήσεις μια ώρα αρχύτερα. Αν κατάλαβες τι εννοεί, τότε είσαι σε θέση να παράγεις τη νότα ΣΙ και να την κάνεις να παιανίσει για όσο χρονικό διάστημα κρατούν τρία χτυπήματα του ποδιού σου (εδώ αποκτά και νόημα η στάση Σταμάτης Γαρδέλης). Ένα θεματάκι που δημιουργείται είναι το πόσο γρήγορα ή αργά θα χτυπάς το πόδι σου. Αυτό το κανονίζεις μόνο σου και είναι δικό σου καπέλο αν θα ακολουθήσεις γρήγορο ρυθμό για πιο ροκ εν ρολ εμπειρίες ή κάπως αργόσυρτο για μοναδικές μπλουζ απολαύσεις. Η μόνη παγίδα είναι ότι πρέπει πριν αρχίσεις το κομμάτι να ειδοποιήσεις το ακροατήριό σου (που αποτελείται από το δάσκαλο μόνο, αλλά είναι τόσο απαιτητικό όσο ένα ολόκληρο θέατρο Λυκαβηττού γεμάτο) για το ρυθμό που σκοπεύεις να ακολουθήσεις ( τραγουδώντας ένα ρυθμικό «ουάν - του - θρί » με την επιθυμητή ταχύτητα) και ότι απαγορεύεται να αλλάξεις γνώμη ως προς την ταχύτητα στη μέση του κομματιού. Δηλαδή δεν κάνει να παίξεις τις πρώτες νότες αργά και απολαυστικά σε ρυθμό μπλούζ («ουαααααααν, τουουουου,θριιιιιιι») και να το μετατρέψεις σε τζίτερμπαγκ («ουάντουθρι, ουαντουθρι, ουαντουθρι») πριν δώσει το σήμα της λήξης ο μαέστρος («σταμάτα! σταμάτα! Δε βλέπεις ότι άλλο παίζεις και άλλο ρυθμό κρατάς με το πόδι;;;;»).

Επειδή ήδη από το πρώτο μάθημα κατάλαβα ότι η όλη διαδικασία συγχρονισμού δαχτύλων-ματιών-πατούσας ήταν πάρα πολύ απλή και το γεγονός ότι δεν τα κατάφερνα οφειλόταν αποκλειστικά σε κάποια χημική ανισορροπία του εγκεφάλου μου, προσπάθησα κατά τη διάρκεια της εβδομάδας να κάνω κάποιες απλές ασκήσεις απεξαρτητοποίησης των μελών του σώματός μου, προκειμένου να κάνω το δάσκαλό μου περήφανο στο επόμενο μάθημα: Στάθηκα, λοιπόν, μπροστά στον καθρέφτη του μπάνιου στο γραφείο και ενώ με τη δεξιά μου παλάμη ανοιχτή έτριβα την άκρη της μύτης μου πάνω – κάτω, προσπαθούσα με την αριστερή να σχηματίζω ομόκεντρους κύκλους πάνω στο κεφάλι μου. Τις πρώτες τριανταεφτά φορές απέτυχα. Ενώ η δεξιά παλάμη δούλευε περίφημα, η αριστερή αρνείτο να απεξαρτητοποιηθεί και το μόνο που κατάφερνε ήταν, αποσυντονισμένη, να δίνει μικρές φάπες στην κορυφή του σκαλπ μου. Προσπάθησα ξανά και ξανά μέχρι που τα κατάφερα σχεδόν, χρειάστηκε ωστόσο, να σταματήσω απότομα τις ασκήσεις καθόσον το αφεντικό μου μπήκε χωρίς να χτυπήσει στο μπάνιο και νόμισε ότι έχω κάποιο σοβαρό πρόβλημα, πράγμα το οποίο φυσικά δεν ίσχυε, δεδομένου ότι, όπως προείπα, το να μάθει κανείς μπάσο είναι τόσο εύκολο που καταντά αστείο.

Ένα άλλο μικρό ζήτημα το οποίο προέκυψε, και το οποίο οφείλεται αποκλειστικά στη δική μου απροθυμία να πληρώσω δίδακτρα σε κάποιον άγνωστο για να μου μάθει μπάσο, ήταν το κλασικό σκηνικό του Πυγμαλίωνα. Θέλω να πω ότι είναι άλλο πράγμα να έχεις τον Φούφουτο απέναντί σου να σου φωνάζει «ουαντουθρι ουαντουθρι ουαντουθρι», ή «αυτό είναι ΣΟΛ, είπα εγώ ΣΟΛ, εγώ είπα ΜΙ» και άλλο τον αγαπημένο σου, ο οποίος γενικά καλό είναι να μη σου φωνάζει, αλλά να σου μιλά για αγάπες και λουλούδια ολ ντέι λονγκ. Αλλά, όπως ανέφερα και ξανά, για αυτή την κατάσταση φταίω αποκλειστικά εγώ. Έτσι, προσπάθησα κάθε φορά που έκανα κάτι λάθος, ακολουθώντας το παράδειγμα της Ελάιζα Ντουλιτλ, να πεταρίσω τις βλεφαρίδες και να καταφύγω σε νάζια που θα έπρεπε κανονικά να τρελάνουν κάθε αρσενικό, με κανένα αποτέλεσμα ωστόσο, διότι προφανώς αν ο σωστός ο μουσικός ακούσει τη λάθος νότα, τη λάθος στιγμή και με το λάθος μέτρο, τότε δεν υπάρχει τρόπος να βρει η ψυχή του ηρεμία και καλά θα κάνεις να ξεχάσεις τις αγάπες και τις αγκαλιές για το υπόλοιπο της βραδιάς. Ατάκες όπως «άσε την κιθάρα στην άκρη και δώσε μου ένα φιλί» ή «στο μπάσο που κρατώ, στον ένα μου θεό, να μη δώσει να ξημερωθώ» και βρώμικά κόλπα του στυλ «αυτή η ηχομόνωση στους τοίχους ζεσταίνει υπέρμετρα την ατμόσφαιρα, δεν θες να βγάλεις το πουλόβερ σου;» δεν πιάνουν μία όταν ο κιθαρωδός έχει βαλθεί να σε μυήσει στην τέχνη του κιθαρωδείν και εσύ απλά δεν τα καταφέρνεις γιατί επιμένεις να παίζεις το ΝΤΟ με το δύο δάχτυλο και να χτυπάς το πόδι σου ΠΟΛΥ ΠΙΟ ΓΡΗΓΟΡΑ ΑΠΟ Ο,ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ. Και φυσικά, αν στέκει θλιμμένος όλη νύχτα και αναλογίζεται τι πήγε στραβά μεταξύ σας, είσαι αποκλειστικά εσύ υπεύθυνη, γιατί όπως προαναφέρθηκε, το να παίξεις μπάσο είναι κάτι πάρα, πάρα πολύ εύκολο.

Ωστόσο, υπήρξε κάτι που, το προηγούμενο Σάββατο, έκανε τη διαδικασία εκμάθησης μπάσου μετά διδασκάλου από απλούστατη που πραγματικά είναι, κάπως περίπλοκη. Και αυτό δεν ήταν άλλο από την ονειροπόληση. Όπως στο Λύκειο χανόμουν κατά τη διάρκεια της γεωγραφίας και ονειρευόμουν καλοκαιρινές διακοπές αντί να προσέχω, έτσι και κατά τη διάρκεια του μαθήματος μπάσου άφησα άθελά μου το μυαλό μου να ξεστρατίσει. Βλέπετε, πέρασα μία ολόκληρη εφηβεία επιμένοντας να θαυμάζω θεούς του ροκ όπως τον Μπίλυ Κόργκαν και τον Τζεφ Μπάκλεϊ, να χοροπηδάω σε συναυλιακούς χώρους και να ερωτεύομαι αγόρια που έπαιζαν κιθάρα. Η μουσική ήταν για μένα απόλυτα βασικό στοιχείο της καθημερινότητάς μου από τότε που ήμουν 13 και αποφάσισα ότι δεν θα με πάρει ο ύπνος το βράδυ αν δεν ακούσω όλη τη νυχτερινή εκπομπή του Γκαραβέλα με το φως κλειστό, χωμένη κάτω από τις κουβέρτες και τους γονείς μου να νομίζουν ότι κοιμάμαι ήδη από τις εννιάμιση. Μετά την πεντηκοστή συναυλία την οποία παρακολούθησα, ωστόσο, έπιασα τον εαυτό μου να μην ικανοποιείται μόνο με το αυτί. Συνειδητοποίησα ότι η μισή ευχαρίστηση του να παρακολουθείς μουσικούς ζωντανούς μπροστά σου να παίζουν τη μουσική τους είναι αυτό ακριβώς: Το να τους παρακολουθείς. Σταμάτησα να χοροπηδώ και να χορεύω στις συναυλίες. Έγινα το παράταιρο αυτό μέλος της παρέας το οποίο στέκεται με τα χέρια διπλωμένα στο στήθος, το κεφάλι ελαφρά γερμένο στο πλάι και το βλέμμα καρφωμένο στον έναν ή τον άλλο μουσικό για ώρα πολύ. Οι κινήσεις τους, για μένα έγιναν μαγικές. Ήθελα να ξέρω τι περνά από το μυαλό του κιθαρίστα την ώρα που εμπνέεται ένα σόλο και αν ο πιανίστας σκέφτεται τόσο γρήγορα όσο τρέχουν τα δάχτυλά του. Αν ο μπασίστας μέσα στην ηρεμία του, κρυμμένος πίσω από το υπόλοιπο συγκρότημα συνειδητοποιεί ότι αποτελεί την πιο γοητευτική φιγούρα από όλες. Ήταν αναπόφευκτο, λοιπόν, μετά από ατελείωτες ώρες μουσικής παρατήρησης, οι τυφλές ελπίδες να κυριεύσουν τη φτωχή καρδιά μου το Σάββατο εκείνο που με βρήκε αγκαλιά με ένα μπάσο .

Ήταν θαρρώ, εκείνη τη στιγμή που ο δάσκαλος με είχε βάλει να παίζω ξανά και ξανά την άσκηση Νο. 6 όταν άρχισα να φαντάζομαι τον εαυτό μου εκεί επάνω, στη σκηνή, να δημιουργώ μουσική και ένα σώμα με το μπάσο μου, να ξεσηκώνω θύελλες μελωδικού ενθουσιασμού χρησιμοποιώντας μόνο τα ταχύτατα δάχτυλά μου. Οι θαυμαστές μου με κοιτούσαν ιδρωμένοι από το χορό, τα πρόσωπα ξαναμμένα, οι καρδιές χτυπούσαν δυνατά. Τα μαλλιά μου έλαμπαν κάτω από το φως των προβολέων, το μπάσο μου ήταν βαθύ βυσσινί, οι κινήσεις μου νωχελικές και μυστηριώδεις. Πάνω στο πιο σημαντικό κομμάτι του τραγουδιού, ο κιθαρίστας του συγκροτήματος γύρισε την πλάτη στο κοινό και στράφηκε προς το μέρος μου. Καθώς έπαιζε το σόλο του και το κοινό μας αποθέωνε, η κιθάρα του και το μπάσο μου είχαν πλησιάσει το ένα το άλλο και επικοινωνούσαν πλέον με μία γλώσσα δική τους. Η μουσική μας γινόταν κάθε δευτερόλεπτο που περνούσε πιο δυνατή, πιο μελωδική, πιο όμορφη. Εγώ του έδινα το ρυθμό και το έδαφος για να πατήσει, εκείνος απογειωνόταν παίρνοντας κάθε νότα μου και αναλύοντάς την σε μυριάδες άλλες, που φτερουγίζαν γύρω από τις δικές μου σαν σμάρι από μέλισσες. Κοιτιόμασταν στα μάτια, κανείς δεν χρειαζόταν να κοιτά τα δάχτυλά του, τα αφήναμε να κάνουν μόνα τους τη δουλειά τους πάνω στις χορδές. Το γεγονός ότι το κομμάτι που παίζαμε ήταν διαρκείς επαναλήψεις της νότας ΜΙ σε ρυθμό τεσσάρων τετάρτων πρέπει να ήταν αυτό που με προσγείωσε στην πικρή πραγματικότητα. Και το γεγονός ότι προσπαθώντας να κρατήσω με το πόδι το ρυθμό είχα πατήσει το μικρό δαχτυλάκι του ήδη ταλαίπωρου δασκάλου. Τα δάχτυλά μου πάγωσαν πάνω στις χορδές καθώς άκουσα την κραυγή πόνου του. Τον κοίταξα φοβισμένα. Με κοίταξε άγρια. Το όνειρο των δύο μουσικών που σολάρουν όλο έκσταση έσκασε σαν ροζ τσιχλόφουσκα μπροστά στα μάτια μου και άκουσα το μαέστρο να λέει: «Αρκεί. Δεν βλέπω περαιτέρω πρόοδο απόψε. Συνεχίζουμε την άλλη εβδομάδα.»

Μισή ώρα αργότερα, εγώ και ο Πυγμαλίωνάς μου προσπαθούσαμε να συνέλθουμε από το μάθημα μπάσου πίνοντας λευκό κρασάκι κάτω από το φως των κεριών. Ακούμπησα το κεφάλι μου στον ώμο του και τον ρώτησα, όλο ελπίδα και ειλικρινή δίψα για μάθηση, σε τι επίπεδο με βλέπει να είμαι σε ένα χρόνο από σήμερα. Άργησε να απαντήσει. Μετά από τρία - τέσσερα λεπτά σιωπής μου είπε «Δεν καταλαβαίνω την ερώτηση» ‘Ένιωσα μία απελπισία στη φωνή του. Ένιωσα ότι δεν ήθελε να φανταστεί αυτά τα μαθήματα να συνεχίζονται για έναν ολόκληρο χρόνο ακόμα, ένιωσα πως είχε ήδη κουραστεί από την προσπάθειά του να διδάξει τη λεπτή τέχνη της μουσικής σε μία ανεπίδεκτη μαθήσεως νομικό. Ένιωσα μία παραίτηση κρυμμένη κάπου βαθιά μέσα στην απάντησή του.

Αντίδραση, φυσικά, ακατανόητη, δεδομένου ότι, όπως πολλές φορές ανέφερα, το να μάθει κανείς μπάσο είναι παιχνιδάκι.